Over geslachten, soorten, rassen en cultivars.
In het dagelijkse spraakgebruik worden de begrippen soort, ras en cultivar nogal eens door elkaar gebruikt en het is niet altijd duidelijk wat er precies mee bedoeld wordt. Maar als je je wilt verdiepen in verschillende vormen die je van een bepaalde plant kunt tegenkomen, dan is het nuttig om af te spreken wat er (in relatie tot sneeuwklokjes) met de verschillende termen bedoeld wordt.
Soorten komen uit de natuur.
Onder soorten verstaan we groepen planten of dieren zoals die in de natuur voorkomen, met een aantal gemeenschappelijke eigenschappen en met de mogelijkheid om door bevruchting nakomelingen voor te brengen. Vaak bestaan er meerdere soorten die weliswaar van elkaar verschillen, maar die ook een zekere verwantschap hebben. Die soorten vormen dan samen een geslacht. Zo heb je de vogelsoort Passer domesticus (huismus) en een andere vogelsoort Passer montanus (ringmus). Deze twee soorten horen allebei tot het geslacht Passer, de mussen. Zoiets heb je bij sneeuwklokjes ook. Er bestaat een soort Galanthus nivalis (het gewone sneeuwklokje) en een andere soort die Galanthus elwesii wordt genoemd (het grote sneeuwklokje). Je kunt zeggen dat alle sneeuwklokjes die in Frankrijk in het wild groeien van de soort Galanthus nivalis zijn. Als je Galanthus elwesii in het wild wilt zien, moet je naar Turkije. En als je alle sneeuwklokjes uit Europa en Azie op een hoop gooit, heb je het over het geslacht Galanthus.
Rassen of cultivars worden door mensen gemaakt.
Het wordt pas ingewikkeld als de mens zich er mee begint te bemoeien, bijvoorbeeld door selectie. Binnen een soort bestaat bestaat vaak nog heel veel variatie met betrekking tot allerlei eigenschappen, zoals grootte, bloeitijdstip, bloemvorm, geur. Soms wordt er een bepaald sneeuwklokje uit de massa uitgekozen omdat het iets heeft wat alle andere niet hebben. Wanneer zo'n exemplaar verder wordt vermeerderd, en bij planten gebeurt dat vaak vegetatief (ongeslachtelijk), dan ontstaat een cultivar. Dit is dus een groep van vrijwel identieke exemplaren binnen een soort. Om de verschillende cultivars uit elkaar te kunnen houden krijgen ze meestal een naam of een nummer. Van de soorten Galanthus nivalis en Galanthus elwesii zijn allebei ruim 150 benaamde cultivars bekend.
Kruisen levert hybrides.
Maar er is nog meer aan de hand. Bij sneeuwklokjes is het zo dat planten die tot verschillende soorten behoren met elkaar gekruist kunnen worden, bewust met een kwastje, of ook gewoon toevallig in de tuin, door rondvliegende insekten. Wat er uit zo'n kruising tevoorschijn komt, wordt een hybride genoemd. Sommige veel voorkomende kruisingen hebben een algemene naam gekregen. Zo heten alle planten die afkomstig zijn uit de ouders Galanthus nivalis x Galanthus plicatus, Galanthus xvalentinei. De x in deze naam staat voor hybride. We hebben hier niet te maken met een cultivarnaam. Elke plant die ontstaat door kuising van G. nivalis en G. plicatus heet G. xvalentinei, maar al deze planten kunnen er nog behoorlijk verschillend uitzien. Wanneer één bepaald exemplaar van zo'n kruising weer wordt geselecteerd en vermeerder en een eigen naam krijgt, dan kun je weer spreken van een cultivar. Zo zijn de beroemde cultivars 'Magnet' 'Straffan' en 'S.Arnot' allemaal sneeuwklokjes met een hybride achtergrond, net als het dubbele sneeuwklokje 'Hippolyta'.
En selecties?,
Selectie is een wat vaag begrip. Het betekend dat we een plant of meerdere planten apart gezet hebben omdat we de eigenschappen interessant vonden. Maar niet elke selectie is interessant genoeg om met een eigen naam vereerd te worden. En ook als de selectie wel interessante eigenschappen heeft, moet eerst nog blijken dat we echt met iets nieuws en unieks te maken hebben, voordat er een officiele naam gegeven kan worden. Vaak geeft een kweker een selecties in eerste instantie een nummer, en dan kan het gebeuren dat zo'n nummer na verloop van tijd toch als naam gaat functioneren.
Samenvattend
Het geslacht Galantus (sneeuwklokjes) bestaat uit 19 soorten: Galanthus nivalis, Galanthus elwesii, Galanthus plicatus, etc. De soorten G. nivalis en G. elwesii kom je in Europese tuinen het meeste tegen. Van beide soorten zijn meer dan 150 cultivars bekend. Een cultivar ontstaat doordat een bijzonder exemplaar wordt geselecteerd en vegetatief (ongeslachtelijk, via de bolletjes) wordt vermeerderd. Er ontstaat dan een zgn. kloon. Dat is een groep planten met dezelfde genetische eigenschappen. Wanneer zo'n kloon een naam krijgt, spreek je van een cultivar.
Wanneer twee planten van verschillende soorten met elkaar gekruist worden ontstaan hybriden. Veel sneeuwklokjes die zo spontaan zijn ontstaan in vooral Engelse tuinen, zijn vanwege interessante eigenschappen geselecteerd en vermeerderd en hebben een naam gekregen.
Litteratuur
Als u meer wilt lezen over soorten en cultivars van sneeuwklokjes, dan kunnen de volgende boeken worden aanbevolen:
- Sneeuwklokjes, over bloemen galanthofielen en andere zaken. Door Hanneke van Dijk en Gert-Jan van der Kolk. Uitgeverij Terra/Lannoo 2003.
' ISBN 90 5879 084 I - NUR 426
- Snowdrops, A Monograph of Cultivated Galanthus. Door Matt Bishop, Aaron Davis en John Grimshaw. Uitgeverij The Griffin Press 2001.
' ISBN 0 9541916 0 9
Soorten komen uit de natuur.
Onder soorten verstaan we groepen planten of dieren zoals die in de natuur voorkomen, met een aantal gemeenschappelijke eigenschappen en met de mogelijkheid om door bevruchting nakomelingen voor te brengen. Vaak bestaan er meerdere soorten die weliswaar van elkaar verschillen, maar die ook een zekere verwantschap hebben. Die soorten vormen dan samen een geslacht. Zo heb je de vogelsoort Passer domesticus (huismus) en een andere vogelsoort Passer montanus (ringmus). Deze twee soorten horen allebei tot het geslacht Passer, de mussen. Zoiets heb je bij sneeuwklokjes ook. Er bestaat een soort Galanthus nivalis (het gewone sneeuwklokje) en een andere soort die Galanthus elwesii wordt genoemd (het grote sneeuwklokje). Je kunt zeggen dat alle sneeuwklokjes die in Frankrijk in het wild groeien van de soort Galanthus nivalis zijn. Als je Galanthus elwesii in het wild wilt zien, moet je naar Turkije. En als je alle sneeuwklokjes uit Europa en Azie op een hoop gooit, heb je het over het geslacht Galanthus.
Rassen of cultivars worden door mensen gemaakt.
Het wordt pas ingewikkeld als de mens zich er mee begint te bemoeien, bijvoorbeeld door selectie. Binnen een soort bestaat bestaat vaak nog heel veel variatie met betrekking tot allerlei eigenschappen, zoals grootte, bloeitijdstip, bloemvorm, geur. Soms wordt er een bepaald sneeuwklokje uit de massa uitgekozen omdat het iets heeft wat alle andere niet hebben. Wanneer zo'n exemplaar verder wordt vermeerderd, en bij planten gebeurt dat vaak vegetatief (ongeslachtelijk), dan ontstaat een cultivar. Dit is dus een groep van vrijwel identieke exemplaren binnen een soort. Om de verschillende cultivars uit elkaar te kunnen houden krijgen ze meestal een naam of een nummer. Van de soorten Galanthus nivalis en Galanthus elwesii zijn allebei ruim 150 benaamde cultivars bekend.
Kruisen levert hybrides.Maar er is nog meer aan de hand. Bij sneeuwklokjes is het zo dat planten die tot verschillende soorten behoren met elkaar gekruist kunnen worden, bewust met een kwastje, of ook gewoon toevallig in de tuin, door rondvliegende insekten. Wat er uit zo'n kruising tevoorschijn komt, wordt een hybride genoemd. Sommige veel voorkomende kruisingen hebben een algemene naam gekregen. Zo heten alle planten die afkomstig zijn uit de ouders Galanthus nivalis x Galanthus plicatus, Galanthus xvalentinei. De x in deze naam staat voor hybride. We hebben hier niet te maken met een cultivarnaam. Elke plant die ontstaat door kuising van G. nivalis en G. plicatus heet G. xvalentinei, maar al deze planten kunnen er nog behoorlijk verschillend uitzien. Wanneer één bepaald exemplaar van zo'n kruising weer wordt geselecteerd en vermeerder en een eigen naam krijgt, dan kun je weer spreken van een cultivar. Zo zijn de beroemde cultivars 'Magnet' 'Straffan' en 'S.Arnot' allemaal sneeuwklokjes met een hybride achtergrond, net als het dubbele sneeuwklokje 'Hippolyta'.
En selecties?,
Selectie is een wat vaag begrip. Het betekend dat we een plant of meerdere planten apart gezet hebben omdat we de eigenschappen interessant vonden. Maar niet elke selectie is interessant genoeg om met een eigen naam vereerd te worden. En ook als de selectie wel interessante eigenschappen heeft, moet eerst nog blijken dat we echt met iets nieuws en unieks te maken hebben, voordat er een officiele naam gegeven kan worden. Vaak geeft een kweker een selecties in eerste instantie een nummer, en dan kan het gebeuren dat zo'n nummer na verloop van tijd toch als naam gaat functioneren.
SamenvattendHet geslacht Galantus (sneeuwklokjes) bestaat uit 19 soorten: Galanthus nivalis, Galanthus elwesii, Galanthus plicatus, etc. De soorten G. nivalis en G. elwesii kom je in Europese tuinen het meeste tegen. Van beide soorten zijn meer dan 150 cultivars bekend. Een cultivar ontstaat doordat een bijzonder exemplaar wordt geselecteerd en vegetatief (ongeslachtelijk, via de bolletjes) wordt vermeerderd. Er ontstaat dan een zgn. kloon. Dat is een groep planten met dezelfde genetische eigenschappen. Wanneer zo'n kloon een naam krijgt, spreek je van een cultivar.
Wanneer twee planten van verschillende soorten met elkaar gekruist worden ontstaan hybriden. Veel sneeuwklokjes die zo spontaan zijn ontstaan in vooral Engelse tuinen, zijn vanwege interessante eigenschappen geselecteerd en vermeerderd en hebben een naam gekregen.
Litteratuur
Als u meer wilt lezen over soorten en cultivars van sneeuwklokjes, dan kunnen de volgende boeken worden aanbevolen:
- Sneeuwklokjes, over bloemen galanthofielen en andere zaken. Door Hanneke van Dijk en Gert-Jan van der Kolk. Uitgeverij Terra/Lannoo 2003.
' ISBN 90 5879 084 I - NUR 426
- Snowdrops, A Monograph of Cultivated Galanthus. Door Matt Bishop, Aaron Davis en John Grimshaw. Uitgeverij The Griffin Press 2001.
' ISBN 0 9541916 0 9